Ventriküler Septal Defekt
VSD ventriküler septum adı verilen sol ve sağ karıncık arasındaki duvardaki doğuştan olan açıklıklara (delik) verilen isimdir. Bu açıklık kanın iki karıncık arasında geçişine izin verir. Sol karıncığın basıncı daha yüksek ve sağ karıncığın önündeki akciğer damarlarında direnç daha düşük olduğundan sol karıncıktaki oksijenden zengin kan VSD’den sağ karıncığa doğru geçer. Buna soldan sağa geçiş (şant) adı verilir.
VSD doğuştan kalp hastalıklarının en sık görülen tipidir ve doğuştan kalp hastalıklarının % 20’sini oluşturur. Tek ya da çok sayıda olabilir ve ventriküler septumun değişik yerlerinde yerleşebilir.
Küçük deliklerin yaşamın ilk iki yılı içinde kapanması nadir bir durum değildir. Geniş delikler için genellikle yaşamın ilk yılı içinde cerrahi girişim yapmak gereklidir. VSD bazen diğer doğuştan kalp hastalıklarıyla birlikte ya da diğer doğuştan kalp hastalıklarının bir parçası olarak karşımıza çıkabilir.
Soldan sağa geçiş durumunda akciğerde oksijenlenerek kalbe henüz dönmüş olan kanın bir bölümü aorta aracılığıyla vücuda pompalanırken bir kısmı da VSD aracılığıyla yeniden akciğerlere geri döner. Bu durum akciğer kan akımının artmasına yol açar. İki ventrikül arasında basınç farkı olduğu için delikten geçen kan akımı gürültülü olur ve buna bağlı olarak üfürüm duyulur.
VSD erkek ve kız çocuklarda aynı sıklıkta görülür. VSD’li çocuklar deliğin büyüklüğüne, yerine ve deliklerin sayısına bağlı olarak değişik derecelerde etkilenirler. Küçük delikler genellikle hiçbir soruna yol açmazlar ya da çok az soruna yol açarlar ve çocuk büyüdükçe daha küçülme ya da kapanma eğilimindedirler.
Daha geniş deliği ya da delikleri olan bebeklerin beslenmesi ve büyümesi etkilenir. Bebeklerde sık nefes alıp verme, huzursuzluk, aşırı terleme, emme güçlüğü ve kilo alamama yakınmaları ortaya çıkar. Bu bulgular kalp yetersizliğinin bulgularıdır ve genellikle bebeğin doğumunu izleyen 4. haftadan sonra ortaya çıkarlar. Geniş VSD’lerde akciğerlere doğru bir kan artışı vardır. ASD’den farklı olarak bu artan akım yüksek basınçlı bir kan akımıdır. Bu da erken bebeklik döneminde pulmoner hipertansiyon adı verilen pulmoner arterde basınç artışına yol açar. Bu basınç artışı çok ileri düzeye ulaşırsa kalp işlevlerinde önemli bozukluklar ortaya çıkar.
Geniş VSD’lerde soldan sağa geçiş sonucunda akciğer damar yatağında basınç yükselir. Tedavi edilmezse akciğer damar yatağında geri dönüşü olmayan değişiklikler olur ve sonuçta VSD’den soldan sağa doğru olan kan akımı sağdan sola doğru yönelebilir. Kalbin sağ yanındaki oksijenden fakir kirli kan sol tarafa geçip vücuda gönderildiğinden hastada morarma görülür. Bu durum Eisenmenger sendromu olarak isimlendirilir. Bu aşamada artık ameliyatla deliğin kapatılarak tedavi edilme olasılığı ortadan kalkmıştır. Hastaların bu aşamaya gelmemesi için tıbbi tedaviye direngen hastaların çok zaman yitirmeden ameliyat edilmeleri gerekmektedir.
VSD’si kendiliğinden kapanan ya da akciğer damar yatağında kalıcı bozukluklar olmadan ameliyatla başarılı şekilde kapatılan hastaların izlemlerinde sorun çıkma olasılığı çok düşüktür. Küçük olduğu için kapatılmayan VSD’lerin ileri dönem izlemlerinde pratik olarak infektif endokardit dediğimiz endokard adı verilen kalbin iç tabakasının iltihabı dışında çok ciddi bir sorunla karşılaşılmaz. VSD’si aort kapağına yakın hastalarda zaman içinde aort kapağına ait sorunlar çıkabilir. VSD’si herhangi bir sebeple açık tüm hastalarda infektif endokardite karşı korumak amacıyla iyi bir ağız-diş bakımı önerilir. Bunun yanı sıra dolaşıma mikroorganizmaların karışma riski olan girişimlerden önce ve girişimlerden sonra bu hastaların antibiyotik kullanması gereklidir.
Akciğerlerine aşırı kan akımı nedeniyle akciğerlerindeki aşırı sıvı yüküne bağlı kalp yetersizliği olan bebekler Lasix (Furosemide) ve Aldactone (Spironolactone) gibi diüretikler (idrar yaptırıcı ilaçlar) ile tedavi edilebilirler. Bu ilaçlar akciğerlerdeki sıvı yükünün azaltılmasına yardımcı olarak bebeğin daha rahat solunum yapmasını ve daha rahat beslenmesini sağlayabilirler. Digoksin isimli kalbin daha güçlü kasılmasını ve daha iyi çalışmasını sağlayan ilaç da kullanılabilir.
Beslenmesi etkilenmiş bebeklerde mamalara ek maddeler eklenerek mamalar kalori içeriği açısından güçlendirilebilir. Bazı özel durumlarda da burundan mideye iletilen sondalar aracılığı ile beslenme sağlanabilir.
İlaç tedavileri ve beslenme desteğine karşın bebeğin yeterli gelişmesi, kilo alması sağlanamıyor, yakınmaları devam ediyor ise VSD’ yi kapatmak için cerrahi girişim gerekir. İyi yapılmış bir cerrahinin sonuçları çok çarpıcıdır. Bebeğin solukluğu, solunum güçlüğü bulguları hızla geriler ve bebeğin büyümesi normale gelir. İyi bir merkezde yapılan cerrahide ölüm riski düşüktür
VSD ya deliğin basitçe dikilmesi ya da o bölgeye bir yama (Dacron veya Teflon gibi sentetik yamalar ya da perikard adı verilen kalbi saran zardan elde edilen yamalar) dikilmesi ile tedavi edilir.
Çok küçük VSD’si olan ya da VSD’si erken bebeklikte başarıyla kapatılmış hastalarda egzersiz kısıtlaması yapılmaz. VSD’si daha geç dönemde kapatılmış hastalar güvenli egzersiz sınırlarını belirlemek amacıyla ayrıntılı değerlendirilmelidir. Büyük VSD’si ve/veya pulmoner hipertansiyonu (Eisenmenger sendromu) olan hastalarda ancak hafif izotonik egzersizlere izin verilir. İzometrik egzersizlere ise izin verilmez.
Tedavi edilmiş ya da tedavi edilmemiş doğuştan kalp hastalığı olan herkesin egzersizin getireceği riskler açısından kalp doktoru ile görüşmesi gereklidir.
Küçük veya orta büyüklükte VSD’si olan ya da VSD’si başarıyla kapatılmış bir kadın genellikle ciddi bir zorlukla karşılaşmadan çocuk doğurabilir. Ara sıra orta büyüklükte VSD’si olan hastalarda gebelik sırasında ritim bozuklukları ve/veya kalp yetersizliği bulguları gelişebilir. Geniş VSD’si ve yüksek pulmoner arter basıncı olan kadınlarda gebelik çok ciddi yaşamsal riskler taşıyacağından bu hastaların gebe kalmaları önerilmez. VSD’li gebelerin bebeklerinin yaklaşık % 3’ünde (normal topluma göre yaklaşık 3–4 misli yüksek risk) herhangi bir doğuştan kalp hastalığı olma riski vardır. |
